تطابق دین با علم و عقل ( تعلیم چهارم )

خبری دزدی

بررسی اول

خداوند در قرآن از عقل گرایی بسیار سخن به میان آورده و این راه نورانی را به روشهای متفاوت بیان نموده[1] به گونه ای که جای هیچ تردیدی را برای احدی باقی نمی گذارد ، بنابراین طریقه قرآن فرمانروایی عقل است . در اسلام به همین مقدار بسنده نمی شود چرا که در منابع حدیثی ما هم بر خردورزی سفارش شایانی شده است تا آنجا که عقل – این آفرینش شگفت انگیز الهی _ سمت حجت الهی بودن را در کنار انبیاء و رسولان به خود اختصاص داده است .

اینک به لختی از آنها اشاره می کنیم :

امام کاظم علیه السلام می فرمایند : هشام ! خداوند متعال دو حجت دارد که یکی از آنها آشکار و دیگری پنهان است ؛ حجت آشکار همان رسولان و انبیا و حجت پنهان همان عقل می باشد [2].

امیر المومنین هم می فرمایند : خداوند بلند مرتبه پیامبران را در میان انسانها برانگیخت تا خردهای پنهان شده آنها را آشکار کنند  .. [3].



[1] - گاهی به شکل أ - استفهام انکاری مانند : افلا تعقلون ( بقره ، 44 و 76 – آل عمران ، 65 – یونس ، 16 – هود ، 56 و ..) . ب – جمله شرطی مانند : إن کنتم تعقلون ( آل عمران ، 118 ) . ج – ترجی مانند : لعلکم تعقلون ( بقره ، 73 و 242 و ..) د – تشویق مانند : آیات لقوم یعقلون ( بقره ، 164 – رعد ، 4 – نحل ، 12 و ..) و شکلهای مختلف دیگر .

[2] - یَا هِشَامُ إِنَّ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حُجَّتَیْنِ حُجَّةً ظَاهِرَةً وَ حُجَّةً بَاطِنَةً فَأَمَّا الظَّاهِرَةُ فَالرُّسُلُ وَ الْأَنْبِیَاءُ وَ الْأَئِمَّةُ ع وَ أَمَّا الْبَاطِنَةُ فَالْعُقُول‏ ( الکافی ، 1 ، 16 ، کتاب العقل و الجهل ) .

[3] - فَبَعَثَ فِیهِمْ رُسُلَهُ وَ وَاتَرَ إِلَیْهِمْ أَنْبِیَاءَهُ لِیَسْتَأْدُوهُمْ مِیثَاقَ فِطْرَتِهِ وَ یُذَکِّرُوهُمْ مَنْسِیَّ نِعْمَتِهِ وَ یَحْتَجُّوا عَلَیْهِمْ بِالتَّبْلِیغِ وَ یُثِیرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ الْعُقُول‏ (نهج البلاغه ، خطبه 1 ) .