واکنش ائمه علیهم السلام نسبت به تعصب
ب – حدیث : شماره احادیث نورانی ائمه علیهم السلام هم بسیار زیاد می باشد :
1-امام صادق علیه السلام می فرمایند : کسى که خودش متعصب باشد یا خودش مشکلی ندارد اما اطرافىهایش به خاطر او تعصب دارند خداوند نخ ایمان را از گردنش برمىدارد یعنى آدم متعصب نمىتواند دیندار باشد[1].
2-باز حضرت می فرمایند : هر کس که دیگران را ...
به تعصب داشتن بکشاند یا از روی تعصب با دیگران نزاع و جنگ کند از پیروان ما اهل بیت پیامبر محسوب نمی شود یعنی اثر تعصب داشتن مساوی است با خارج شدن از زیر چتر ائمه علیهم السلام[2].
موارد تعصب مذموم
این موارد را علامه بزرگوار مجلسی تحت عنوان تعریف تعصب مذموم ذکر نمودند که به آنها اشاره می کنیم :
1-حمایت شخص از ظلم و باطلی که قوم و قبیله یا همراهانش مرتکب می شوند.
2-پیوستن فرد به مکتب یا دین باطلی ، آن هم به خاطر اینکه آن مکتب و دین منسوب به پدران و اجدادش بوده و هیچ گاه دنبال حقیقت نبوده است.
3-یاری کردن امری که نمی داند حق می باشد یا باطل ، چرا که تنها می خواهد بر دشمنان خویش غلبه کند یا توانایی و مهارت خود را در دانشهای گوناگون به رخ بکشد.
4-انتخاب کردن مذهبی که پس از مدتی منحرف بودن آن مذهب برایش روشن گردد اما از آن دست بر ندارد زیرا در این صورت نادانی یا گمراهی به او نسبت داده می شود[3].
پیشوایان اسلامی علیهم السلام راه های گوناگونی را برای از بین بردن این خصلت مغایر با هویت انسان در پیش گرفتند ، هم آن را برنتافتند و هم آن را جهت صحیح بخشیدند ، همانطور که امیرمومنان علیه السلام فرمودند :
اگر راه گریزی از تعصبات نیست یعنی قادر نیستید آن را رها کنید دست کم تعصبتان برای اخلاق کریمانه و کارهای نیکو و امور پسندیده ای باشد که شرافتمندان و شجاعان عرب در آنها از یکدیگر پیشی می گرفتند .. [4].
ما به همین مقدار اکتفا کرده ، جستجوی بیشتر را به خواننده محترم واگذار می کنیم.
[1] - مَنْ تَعَصَّبَ أَوْ تُعُصِّبَ لَهُ فَقَدْ خَلَعَ رِبْقَةَ الایمَانِ مِنْ عُنُقِهِ ( کافی، ج 2، ص 307 ).
[2] - لیس منا من دعا إلی عصبیة أو قاتل عصبیة ( بحارالانوار، ج 70، ص 283 ).
39- التعصب المذموم فی الأخبار هو أن یحمی قومه أو عشیرته أو أصحابه فی الظلم و الباطل أو یلج فی مذهب باطل أو ملة باطلة لکونه دینه أو دین آبائه أو عشیرته و لا یکون طالبا للحق بل ینصر ما لا یعلم أنه حق أو باطل للغلبة على الخصوم أو لإظهار تدربه فی العلوم أو اختار مذهبا ثم ظهر له خطاؤه فلا یرجع عنه لئلا ینسب إلى الجهل أو الضّلال. فهذه کلها عصبیة باطلة مهلکة توجب خلع ربقة الإیمان ( بحارالانوار، ج 70، ص 284 ).
[4] - فَإِنْ کَانَ لا بُدَّ مِنَ الْعَصَبِیَّةِ فَلْیَکُنْ تَعَصُّبُکُمْ لِمَکَارِمِ الْخِصَالِ وَ مَحَامِدِ الافْعَالِ وَ مَحَاسِنِ الامُورِ الَّتِی تَفَاضَلَتْ فِیهَا الْمُجَدَاءُ وَ النُّجَدَاءُ مِنْ بُیُوتَاتِ الْعَرَبِ وَ یَعَاسِیبِ القَبَائِلِ بِالاخْلاقِ الرَّغِیبَةِ وَ الاحْلامِ الْعَظِیمَةِ وَ الاخْطَارِ الْجَلِیلَةِ وَ الاثَارِ الْمَحْمُودَة ( نهجالبلاغه، خطبه 192 ).
